Fusarium Solgunluğu Hakkında Genel Bilgi
Etmeni : Fusarium Oxysporium F.
Fusarium Solgunluğunun Belirtileri : Bitkilerin alt yapraklarını sarartarak yavaş yavaş soldurur. Sararma ve solgunluk üst yapraklara doğru ilerleyerek bütün bitkinin ölümüne sebep olur. Bitkinin kök ve gövdesinin birleştiği yerden enine kesit alındığından (gövdeden) gövdede hemen kabuğun altından kahverengimsi bir halkanın meydana geldiği görülür. Bitki öz suyunu taşıyan kanalların tıkanıp, öz suyun taşınması engellenir. Fusarium zararı uygun çevre şartları, toprak yapısı, topraktaki organik maddenin sıcaklığı ve nemi ile orantılı olarak artar veya azalır. Serada geç dönemde dikkat etmek gerekir. Fusarium hafif kumlu, asidik ve fazla nemli nemli topraklarda ve nematodlu bölgelerde daha fazla zarar verir. Tedavisi daha zordur.
Konukçuları : Domates, biber, patlıcan başta olmak üzere bütün sebzelerde konukçudur. (kavun, karpuz, hıyar vs.)
Verticillium Solgunluğu:
Etmeni : Verticillium Dahliea (alba-atrum)
Verticillium Solgunluğunun Belirtileri : Bitkide solgunluk alttan üste doğru, bazen bitkinin bir yarısında bulunan birbirini takip eden yapraklarda meydana gelir. Bileşik yapraklardaki yaprakçıklar yukarı doğru kıvrılır. Solgunluk gündüzleri tamamen geceleri kısmen belirgindir. Hastalıklı bitki dik durmaz. Yetiştirme şartları iyi ise hastalık yavaş gelişir. Önce dip yapraklarda sonra üst yapraklarda sarılık görülür. Bulaşık yapraklarda çürüme ve kurumalar başlar.
Verticillium solgunluğu olan bitkilerden enine kesit alındığında veya kabuk soyulduğunda öz suyu taşıyan iletim demetleri (kanallarının) kahverengileştiği görülür. Bu kahverengileşme kökten yukarı doğru olur. Bulaşmanın bulunduğu kökte kahverengileşme olur. Bulaşık olmayan kökler sağlamdır. Mevsim başında toprak sıcaklığı düşükken görülür.
Fusarium Oxysporium F.
|
Verticillium Dahlia (alba-atrum)
|
Solgun bitkilerin gövdesinden enine bir kesit
alındığında iletim demetlerinde kesiksiz sararma ve kahverengileşme görülür.
|
İletim demetlerinde kesikli noktalı bir
kahverengileşme görülür.
|
Koyu kahverengi bir tahribat oluşur. Hastalık
ilerledikçe renk kaybolur.
|
Açık kahverengi bir tahribat oluşur, hastalık
ilerledikçe renk değişmez.
|
Nispeten yüksek sıcaklıklarda ve geç dönemde ortaya
çıkar. (26-28°C)
|
Nispeten düşük sıcaklıklarda ve erken dönemde ortaya
çıkar (20-23°C)
|
Kök boğazında içe doğru çökmüş pembemsi bir küf
tabakası görülür.
|
Pembemsi küf tabakası yoktur.
|
Tahribat belirgindir. Gövdede çürükler vardır.
|
Tahribat dışarıdan belirgin değildir.
|
Yapraklarda sararma ve kuruma dağınık lekelenmeler
şeklindedir.
|
Yapraklarda (V) şeklinde kuruma ve sararma vardır.
|
Zamk oluşumu vardır.
|
Zamk oluşumu yoktur.
|
Serada daha çok görülür.
|
Açık alanda daha çok görülür.
|
Yaprak sapı ve gövdede esmerleşme görülür.
|
Yaprak sapı ve gövdede esmerleşme görülmez.
|
Tek taraflı sararma daha azdır.
|
Tek taraflı sararma daha fazladır.
|
İletim demetlerinin kenarlarında sararma görülür.
|
İletim demetlerinin kenarlarında sararma yoktur
|
Toprakta klamidospor veya miselyum halindedir.
|
Mikroskloret veya miselyum halindedir.
|
İletim demetlerine yakın dokularda bozulmalar
vardır.
|
İletim demetlerine yakın yerlerde bozulmalar yoktur.
|
Yaprakların bir bölümünde sararma daha azdır.
|
Yaprakların bir bölümünde sararma daha fazladır.
|
Tedavisi daha zordur. ( Hastalık etmeni 80 cm’ye
kadar inebildiği ve bir sonraki seneye kadar canlı kalabildiği için)
|
Tedavisi daha kolaydır.
|
Yara bere yerlerinden girer.
|
İlk bulaşmayı dokuyu delerek yapar.
|
Solgunluğun Sebepleri :
- Susuzluk (ortam ve toprak)
- Aşırı sıcaklar
- Köklerde meydana gelen tahribat (çapalama sırasında)
- İletim demetlerinde meydana gelen tahribat (Hastalık etmeni, zararlılar, kök boğazında daralma, koyu yeşilden açık yeşile bir geçiş vs.)
- Rüzgar (Transpirasyonu artırır buda solgunluğa yol açar)
- Bakteriler
- Virüsler
Fusarium ve Verticillium Solgunluğunun Benzerlikleri
Her ikisinde de iletim demetlerinde tahribat ve solgunluk vardır.
Her ikisinde de yaprak, gövde ve meyvede kanser şeklinde lekeler yoktur.
Her ikisinde de özün iç kısmında çökme yoktur.
İlk Bulaşma : Topraktan veya tohumdan olabilmektedir. Tohumda miselyum halindedir. Toprakta Fusarium miselyum veya klamidospor formunda, Verticillium da ise mikro skloret veya miselyum halinde bulunan fungus tohumun çimlenmesi yada bitkinin gelişip kök sistemini oluşturmasından sonra özellikle fusarium da yara bere yerlerinden verticillium da ise dokuyu delerek ilk bulaşmayı yapar.
Gelişme : Etmenler konukçunun iletim demetlerine kadar ilerleyerek gerek mekaniksel tıkama gerekse tosinleriyle bitkide solgunluk oluştururlar.
İkincil Yayılma : Etmenler sulama suyu ile ve işleme sırasında toprakta miselyum halinde yayılır ve yeni enfeksiyonlara yol açarlar.
Kışlama : Etmenler miselyum halinde toprakta ve tohumda, ayrıca Fusarium da toprakta klamidospor halinde, Verticilliumda toprakta mikro skloreti halinde kışlarlar.
Yayılışı : Fide harcı, toprağın uçuşması, bitkisel atıklar, rüzgar hareketi, su, tohum, vektörler (böcek) ve kullanılan bakım aletleri ile yayılabilirler.
Gelişmeye Elverişli Koşullar : Yüksek sıcaklıkta kendini gösterir. Organik maddece zengin, hafif asidik, kumlu topraklarda özellikle fusarium solgunluğu buna karşın azot, fosfor ve kalsiyum noksanlığının olduğu, ışığın yetersiz olduğu ortamlarda verticillium solgunluğunun ortaya çıkma riski daha yüksektir.
Karakteristik Arazlar : Fusarium da karakteristik araz, pembemsi küf tabakasıdır.
Gövdedeki Arazlar (Belirti) : Fusariumda iletim demetlerine yakın kısımlarda bozulma görülür. Verticilliumda görülmez.
Fusarium ve Verticillium Solgunluğu ile Savaşım Yolları :
Kültürel Mücadele :
- Hiç bir yöntem bu etmene karşı tam bir sonuç vermez.
- Dayanıklı çeşitlerle üretime başlanılmalıdır.
- Özellikle tahıllarda ekim nöbeti yapmak (alternatif bitki kullanarak)
- Bitkiler güçlü bulundurulmalıdır.(sıcaklık, ışık, su vs. yönden ideal şartlarda yetiştirilmelidir.)
- Bitki atıkları toplanıp yakılmalıdır.
- Tohumluk sağlam yerden alınmalıdır. Gerekirse tohum dezenfeksiyon yapılmalıdır. (50-54°C' de 20-25 dakika sıcak su uygulanır.
- Toprak dezenfeksiyonu yapılmalıdır. (buhar veya sıcak suyla)
- Aşılı fide ile çalışılmalıdır.
- Topraksız tarım yapılabilir.
- Karık üzerine dikim yapılmalı ve eğer hastalık bitkinin bir dalında yayılıyorsa bütün dallara yayılana kadar ürün alınır.
Hiç bir yöntem tam olarak (%100) sonuç vermez. Sera toprağı ve fide harcı sterilize edilir. Verticilliuma karşı en etkili ilaç Cloropin dir. Benomyl, Carben Dezine, Captan, Manep Thiram gibi ilaçlar kullanılır.