Adı: Capsicum Annum L
Sınıfı: Dicotyledoneae
Takımı: Tubiflora-Personata
Cinsi : Capsicum
Anavatanı : Tropik Amerika
Kısım : Anpiosperma
Kromozom Sayısı : 2n=24
Biberin Kökeni ve Tarihçesi:
Biberin anavatanı Tropik Amerika' dır. Kuzey ve Güney Amerika' dada 2000 yıldan fazla bir zamandan beri yetiştirilmektedir. Amerika'nın keşfinden önce biber bilinmiyordu.
Biberin Sistematikteki Yeri:
Biberler Solanaceae familyasının Capsicum cinsine dahil olup, ılık iklimlerde yıllık, tropik iklimlerde ise birkaç yıllık kültür sebzesidir. Biberler (Bağcı) dört grupta incelenmektedir.
1- Dolmalık Biber
- Sarı dolmalık biberler
- Yeşil dolmalık ve kızartmalık biberler
- Koyu yeşil dolmalık biberler
- Acı yeşil sivri biber (küt ve sivri uçlu)
- Acı toz biber
- Tatlı çarliston biber
- Tatlı konik biber
4- Süs Biberleri
(Ekinci) Biberleri beş grupta incelemiştir.
1- İnce Uzun Kalem Biber
- Rengi sarı, lezzeti tatlı olan ince uzun kalem biberi
- Rengi yeşil, lezzeti acı olan ince uzun kalem biberi
3- Dolmalık Biber
- Sarı dolmalık biber
- Yeşil dolmalık biber
5- Kırmızı Toz Biber Yapımında Kullanılan Biberler
(Bayraktar) ise iki grupta incelemiştir.
1- Uzun Biberler
İnce etli uzun biberler: Uzun uçları sivrice acı veya tatlı biberler,
Kalın etli uzun biberler: Çarliston biberleri
Konik biberler: Oldukça etli olan bu biberler özellikle salça yapımında kullanılır.
2- Yuvarlak Biberler
Dolmalık biberler: Renk, kabuk kalınlığı ve meyve inceliklerine göre farklı çeşitleri olan biberler.
Kiraz (Arnavut) biberleri: Genellikle yuvarlak nadiren uçları hafif sivrice olan bu çok acı biberler genellikle acı toz biber veya kışın kurutulmuş olarak kullanılırlar. Domates biberler.
Biberin Genetik ve Islahı
Bütün biberler 2n=24 kromozomludur. Yabani biberlerde 2n=48 kromozoma rastlamak mümkündür. Islah çalışması genellikle tatlı biberlerde yapılmaktadır. ABD, Brezilya, Bulgaristan, Çekoslovakya, Fransa, Macaristan, Hindistan, İtalya, Japonya, Hollanda gibi ülkelerde tatlı biber üzerinde birçok ıslah çalışması yapılmaktadır.
Biber Seçimi için Önemli Ölçütler: Yüksek verim, virüs hastalıklarına dayanıklılık (Tütün ve Mozaik virüsleri), acısız tat, az sayıda tohum ve tarlaya şaşırmadan yaklaşık 60 gün sonra ilk hasat ile erkenciliktir.
Dünyada ve Türkiye de Biber Üretimi
En fazla biber üretimi sırasıyla Çin, Nijerya ve Türkiye'dedir.
Biberin Botanik Özellikleri
1- Biberin Bitki Yapısı ve Görünüşü
Başlangıçta tek gövdeli olarak büyür fakat bir süre sonra ikiye ayrılır. Bölündüğü noktada bir veya daha fazla çiçek tomurcuğu görülür. Her bir bölünme noktasında yeni çiçek tomurcukları meydana gelir. Çeşit karakterine ve yetişme koşullarına göre orta ve uzun boylu büyüyen biberlerde toplu bir büyüme görülür. Uygun koşullarda 0,50 cm -1.80 cm kadar boylanabilir. Bitki odunsu gövdesi ile dik bir şekilde büyür. Genç devrede iken gövde yan dallar kolayca kırılabilir bir durumdadır. Gelişmenin ilerlemesi ile bu durum ortadan kalkar.
2- Biberde Kök Yapısı
Tohum çimlendikten sonra kazık kök, 3-5 cm büyüdükten sonra kök boğazına yakın bir yerden yan kökler meydana gelir. Bitkinin büyümesi ilerledikçe kazık kök ile yan kökler arasındaki fark kaybolur ve bitki bol köklü bir görünüm kazanır. Kökler oldukça narindir. Düzenli sulandıkları zaman kökler 40-60 cm'lik bir toprak derinliğinde gelişir. Kökler ortalama 0,20 cm -1.20 m derinlik ve 0,90 m genişlikteki bir alanda yayılırlar. Bitkide saçak kökler çoğunlukla rutubetin meydana geldiği yerde oluşmaktadır.
3- Biberde Gövde, Dallar ve Yaprakların Gelişimi
Gövde dik olarak büyür. Başlangıçta otsu yapıda olan gövde zamanla odunsu bir yapı kazanır. Buna rağmen en ufak bir darbede hemen kırılır. Gövde boğum ve boğum aralarından oluşur. Boğum araları yuvarlağa yakın kesitlidir. Boğumlar dört köşe görünüm kazanır. Gövde boyu çeşit özelliğine göre 0,50 -1.80 m. arasındadır.
Dallanma farklılık gösterir. Ana gövde de (4-6) ila (8-12) arasında yan dal görülür. Dallanma ikinci ve üçüncü boğumdan hemen sonra başlar. Bazı bitkiler dik ve uzun bazıları ise yayvan taçlıdır. Yayvan taçlılarda boğum araları daha kısadır.
Biberlerde yaprakların şekil, renk ve irilikleri çeşide göre farklılık gösterir. Çoğunlukla uzunca uçları, sivri veya oval, kenarları genellikle düzdür. İri dolmalık çeşitlerde yapraklar, sivri bibere göre daha geniş ve daha büyüktür. Dolmalık biberlerin yaprakları sivri biberlere göre daha açık yeşil renklidir. Yaprakların üzeri parlak ve kaygandır. Bazı yabani türlerde hafif tüylülük görülür. Yaprak rengi açık yeşilden koyu yeşil ve morumsu renge kadar değişim gösterir.
4- Biber Çiçeği
Biber çiçekleri genellikle beyaz renklidir. Az oranda menekşe renkli olanları da vardır. Çiçekler erdişidir (Hermofrodit). Kendi kendine döllenir. Beş adet yeşil renkli çanak ve beş adet beyaz renkli taç yaprak bulunur. Bazı türlerde taç yapraklar menekşe renklidir. Beş adet erkek organ bir adet dişi organ etrafında yer almıştır. Dişi organ 3-5 karpellidir. Çiçekler yaprak koltuklarında oluşur. Her yaprak koltuğunda çoğunlukla bir adet, nadiren 2-3 adet çiçek görülür. Kendine döllenme yanında % 3-30 arasında yabancı döllenmeye rastlanır. Bunun sebebi erkek ve dişi organın farklı zamanlarda döllenme olgunluğuna erişmesidir.
5- Biber Meyvesi
Biberde meyve şekilleri oldukça farklıdır. Bundan dolayı botanik sınıflandırmada 5-10 gruba ayrılırlar. Genel olarak biberleri uzun tipli ve yuvarlak tipli meyveler olarak iki gruba ayrılır. Meyvelerin et kalınlığı da farklıdır. Bazı türlerde meyve eti oldukça kalındır. Biberler acı, az acı ve tatlı diye üçe ayrılırlar. Başlangıçta meyve eti rengi yeşil veya beyazımsı sarıdır. Tam olgun bir meyvede renk beyaz, sarı, kırmızı, koyu kırmızı, mor ve morumsu siyahtır. Genellikle meyveler tek tek meydana gelir. (Capsicum Annum L.) Bu türün çeşitleri kırmızı, yeşil, sarı renkli olan tatlı biberler ile acı ve tatlı toz biberleri kapsar. (Capsicum Frutescens L.) türünde çiçek demetinde bir kaç çiçeği ve dolayısıyla meyvesi olan bir bitkidir. Tropik bölgelerde çok yıllıktır. Kültür yapılan türleri kuş biberi, kiraz biberi ve salkım biberidir.
6- Biber Tohumu
Biberin tohumları açık sarı renkli ve oval şekillidir. Tohum kenarları kalkık, orta kısmı basıktır. Tohumlar 3-4 mm uzunlukta, 2-3 mm genişlikte, 0,5-1 mm kalınlıktadır. Temizlik %97'dir. Çimlenme kabiliyeti % 65'tir. Tohumluğun kullanılma değeri % 70-75 olmalıdır. 1 gram tohum 150-180 adet, 1 litre tohum ağırlığı 480-500 gram, 1000 tane ağırlığı 5-6 gramdır. Tohumlar uygun koşullarda canlılığını 4-5 yıl muhafaza ederler.
7- Biber Çeşitleri
Mevsim: Erken, orta mevsim. Meyve verme süresi.
Tip: Tatlı ve acı.
Kullanımı: Taze tüketim, işletme, turşuluk, sosluk, kurutmalık.
Bitki özelliği: Dik durabilen dallanan.
Çiçek özellikleri: Uzun yada kısa çiçeklenme. Ayırt edici çiçek özellikleri örneğin renk.
Meyve özellikleri: Olgun meyvenin bitki üzerindeki durumu. Örneğin yatay yada dikey. Nispi büyüklük.
Dışsal meyve özellikleri: a) Şekil; kare, kalp, silindirik, yuvarlak, kiraz, domates, uzun, ince.
b) Renk; olgun iken sarı, turuncu, kırmızı, koyu kırmızı, siyah yada iki renkli.
İçsel meyve özellikleri: Lop sayısı, acılık derecesi, özel hastalıklara mukavemet.
Biber Çeşitleri:
a) Meyve şekline göre: Küçük yuvarlak kiraz biberi, ince uzun kalem biberi, sağ tarafı kalın uç tarafı ince konik şekilli çarliston biberi, 3-4 bölümlü dolmalık biber veya uzun dolmalık biber türleri vardır.
b) Renklerine göre: Kabukları yeşil, sarı ve kırmızı biberlerdir.
c) Tatlarına göre: Tatlı, az acı ve acı biberlerdir.
Ülkemizde en çok yetiştirilen ve tüketilen biber türleri:
1- İnce Uzun Kalem Biberi:
a) Rengi sarı, lezzeti tatlı olan ince uzun kalem biberi
b) Rengi yeşil, lezzeti acı olan ince uzun kalem biberi
Bu grupta uzun narin yapılı, genellikle orta koyulukta yeşil renkli, ince duvarlı, tatlı, bazen acı ince uzun kalem biberlerle, daha koyu yeşil, daha kalın duvarlı, oldukça sert dokulu, daha kısa boylu, acı ve tatlı çeşitleri içeren koyu yeşil biberler yer alır. Salata ve turşu yapımında ve kebapların yanında garnitür olarak kullanılır. Örtü altında yetiştirmeye elverişlidir.
2- Çarliston Biberi
Uzun biberler grubunda yer almakla birlikte daha iri, daha kalın duvarlı ve etli olduklarından ayrı bir grup oluştururlar. Meyveleri sarı ve yeşil renkte, lezzeti tatlı ve acı, uzun koni şeklinde, etleri kalın ve kabarıktır. En çok salatalık ve turşuluk olarak yetiştirilmektedir.
3- Dolmalık Biber
a) Sarı Dolmalık Biber: Meyveleri sarı renkli, üç dört bölümlü, ince kabuklu, orta büyüklükte, tatlı ve verimlidir. Dekara 2-4 ton ürün alınır. Pazarda çok tutulmaktadır. Sera ve alçak tünellerde yetiştirmeye uygundur.
b) Yeşil Dolmalık Biber: Meyveleri yeşil renkli, üç dört bölümlü, ince kabuklu, orta büyüklükte, tatlı ve verimlidir. Dekara 2-4 ton ürün alınır. Pazarda çok tutulmaktadır. Sera ve alçak tünellerde yetiştirmeye uygundur. Dolmalık olarak kullanılırlar, küçük ve orta büyüklükte olup oldukça ince duvarlı çeşitler tutulmaktadır.
4- Kırmızı Domates Biberi
Şekli domatese benzediği için domates biberi denir. Rengi kırmızı, eti çok, lezzetli ve tatlıdır. En çok Marmara Bölgesinde yetiştirilmektedir. Dekara verimi 3-4 tondur. Salça ve turşu yapımında kullanılır.
5- Kırmızı Toz Biber Yapımında Kullanılan Biberler
Ülkemizde kırmızı toz biber yapımında kullanılan biberlerin çeşitleri saf olmayıp genetik yönden karışık popülasyonlar halindedir. K.Maraş, G.Antep, Kayseri, Bilecik, Bursa ve Sakarya illerinde yetiştirilir. Şekilleri konik ve uzun koniktir. Lezzeti acıdır. Islah yapılarak saf çeşitler elde edilebilir. Pastırma sanayiinde ve gıda sanayiinde, çorbalarda ve mutfakta çeşitli yemeklere lezzet vermede kullanılır.
Bazı yabancı kökenli biber çeşitleri
1- California Wonder
2- Yolo Wonder
3- Melody
4- Pip
5- Anaheim Chili
BİBERİN BESLENME VE İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN ÖNEMİ
- Biber sofralarımızda taze olarak kullanılır.
- Zeytinyağlı ve etli yemekler yapılır.
- Biber kızartması en çok aranılan yemekler arasındadır.
- Biberler salça yapılarak yemeklere renk ve tat vermektedirler.
- Biber suyu geniş ölçüde kullanılmaya başlanmıştır.
- Sanayide biber tozu geniş ölçüde kullanılmaktadır.
- İlaç yapımında ve pastırma yapımında toz biber kullanılır.
- 100 gram taze yeşil tatlı biberde; 29 kalori, 1,1 gram protein, 0,2 gram yağ, 92,6 gram su, 4,2 gram karbonhidrat, 1,4 gram selüloz bulunmaktadır.
- Yeşil tatlı biber A, B, B2, C vitaminlerince zengindir.
- Biberde ayrıca P ve K vitaminleri ile alkaloideler de vardır. Bunlar mideyi kuvvetlendirir, hazmı artırır, iştah açar.
- D vitamini kan dolaşımını uyarır ve kan basıncını ayarlar.
- K vitamini kanamayı durdurur.
- Özellikle acı biber cinsel isteği artırır.
- Biber tohumundaki yağ oranı %25-28'dir.
- Biberde capsicin denilen alkaloit bulunur. Bu madde iştah açar, sindirim sistemini dezenfekte eder.
- Biberin suyu romatizmaya, adale ağrısı iyi gelir ve çeşitli ilaçların yapımında kullanılır.
1- Biberin İklim İstekleri:
Biber ılık ve sıcak iklim sebzesidir, soğuk sevmez. En uygun sıcaklık isteği 20-30°C'dir. 5°C' ye kadar hayati işlevlerini devam ettirebilirler. Yalnız 8°C'den sonra çiçek tomurcuğu oluşumu durur. -2,-3°C'de tamamen donar. Soğuğun uzun süre devam etmesi halinde 0°C'nin altında ölüm meydana gelir. Sıcaklığın 35°C'nin üstüne çıkması halinde bitkinin büyüme ve gelişmesi durur 45°C'nin üstünde ise büyüme tamamen durur. Yüksek sıcaklıkta meyvede acılaşma olur. Işık ve nem sever kuru ortamlarda gelişmez. Düzenli azar azar ve sık sık sulanmalıdır. Toprakta devamlı % 60-70 nem bulunmalıdır. Nötr gün bitkisidir.
Sıcaklığın Çiçek Oluşumu ve Tohum Tutumuna Etkisi
Gece sıcaklığının düşmesi partonekarpik tohum oluşumu ve tohum sayısının düşmesine neden olur. Tohum ilk meyvelerden alınmalıdır. Nispeten yüksek gece sıcaklıklarında tam çiçeklenmenin daha erken başladığı gözlenmiştir. 25°C'lik bir gece sıcaklığı 10°C ile karşılaştırıldığı zaman ilk çiçeklenmeden tam çiçeklenmeye kadar geçen zamanda 67 günden 51 güne kadar bir azalma olduğu belirtilmiştir. Düşük sıcaklık pazar için üstünlük iken tohum için değildir.
2- Biberin Toprak İstekleri
Biber toprak isteği bakımından genelde fazla seçici değildir. Biberlerde iyi bir gelişme ve verimlilik için oldukça derin, geçirgen, su tutma özelliği iyi, besin ve organik maddece zengin bahçe toprağı denilen tınlı topraktan iyi sonuç alınmaktadır. Kökler narin yapıda olduklarından ağır, killi, havasız ve su tutan topraklarda iyi bir yetiştiricilik yapılamaz. Toprak Ph' nın 6.0-6.5 olması istenir.
3- Biberlerde Gübreleme
Meyve olgunluğunu geciktirmeye neden olduğundan yüksek seviyeli azot gübrelemesinden kaçınılmalıdır.
Genel bir gübre uygulaması;
Azot : 11,5 kg/da
Fosfor : 20 kg/da
Potasyum : 20 kg/da
Başlangıçta azottan kaçınılır. Gelişmenin ilerleyen devrelerinde azot kompoze şekilde ve düzenli olarak verilmelidir.
4- Biber Fidelerinin Esas Yerlerine Dikimi
Yerin Hazırlanması
Biber yetiştirilecek bahçe gübrelenir, işlenir ve tırmıkla düzeltilir. Düzenli sulandığından ve karık usulü yetiştiricilik yapıldığından masuralar hazırlanır. Biberde sıra arası 30-40 cm. çok dallanan çeşitlerde 50 cm. dir.
Fidelerin Dikimi
Don tehlikesi tamamen kalktıktan ve sıcaklık 15°C civarı olduğu zaman dikime başlanır. (Mayısın 2. haftası) Fideler genellikle topraksız olarak dikilir. Fideler sıcak yastıklarda yetişir ve sıcak yastıklar fideler alınmadan önce bol su ile sulanır, alınan fideler hemen dikilir. Biber şaşırtmayı sevmez. Fideler masuranın güney tarafına dikilir. Çapalama sırasında karıkların tepesine çıkarılır.
Bahçede Yapılacak Bakım İşleri
Dikimden yaklaşık 20 gün sonra birinci çapa, bundan 2-3 hafta sonra ikinci çapa ve bundan 3 hafta sonra da üçüncü çapa yapılır.
Sulamanın çok düzenli yapılması gerekir. Sulamada amaç düzenli nemliliği devam ettirmektir.
Biberde suyun noksanlığı çiçek ve küçük meyvenin dökülmesine, suyun fazlalığı ise yaprak dökümüne neden olur. Bu nedenle ilk meyveler görülünceye kadar sudan kaçınılmalıdır. Biber yetiştiriciliğinde açık havada kumlu topraklar 2-3 günde bir, ağır topraklar 3-7 günde bir iklim koşullarına bağlı olarak sulama yapılabilir.
Bitkiler birkaç meyve tuttuğu zaman az miktarda gübreye ihtiyaç duyarlar. Büyüme mevsiminde 2,5-4 cm suya ihtiyaç duyarlar.
5- Biberde Hastalık ve Zararlılarla Mücadele
a) Mantarı Hastalıklar
- Biber fidelerinde kök çürüklüğü (Çökerten) hastalığı
- Biberde verticillium solgunluğu
- Biberde külleme hastalığının belirtileri
- Biberde kök boğazı yanıklığı hastalığı (Phytophtora Capsicileonian)
- Biberde fusaryum solgunluğu (Fusarium oxsysporuar. Vasinfectum Atkinson)
c) Virüs Hastalıkları
- Biber mozaik virüsü
- Biber rozet virüsü
- Biberde stolbur hastalığı
- Biberde çiçek burun çürüklüğü
- Biberde güneş yanıklığı
Biberde toprak altı zararlıları
- Bozkurt
- Telkurt
- Nematod
- Danaburnu
- Yaprak biti
- Yeşil kurt
- Kırmızı örümcek
a) Hasat
Biberde hasat elle yapılır. Çeşit ve bölge koşullarına göre değişir. Hasat 5-6 ay devam edebilir. (Mayıs-Eylül arası) Toz biber üretimi için yetiştirilen biberler tamamen kızarıncaya kadar bitki üzerinde bırakılır. Hasada elverişli hale geldiğinde toplanarak bir yere serilir. Güneş altında iyice kurutulduktan sonra özel değirmenlerde öğütülerek toz biber elde edilir.
b) Verim
Biberde verim çeşidin verimliliğine, iriliğine, yetişme ve bakım koşulları ile vejetasyon süresine göre değişir.
Normal koşullarda sivri biberde kök başına ortalama 15-20 adet, dolmalık biberde 12-16 adet meyve alınır.
Bununla birlikte normal koşullarda vejetasyon süresi uzun olan yerlerde sivri biberden kök başına 70-90 adet meyve alınabilir.
Ağırlık esasına göre verim sivri biberde kök başına 0,300-1.200 kg, dolmalık biberde 0,35-2.100 kg, çarliston biberde 0,300-1.300 kg. dır.
Bir dönümden 1-4 ton biber alınır.
c) Kalite Hataları
Şeklin bozulması, rengin açılması, güneş yanıkları en belirgin kalite hatalarıdır.
Sivri biberin düzgün olması fazla eğrilmemesi istenir.
Dolma biber 3-4 loblu olmalıdır.
Taze biberde kızarma belirtileri rengin bozulmasına ve kalitenin düşmesine neden olur.
Meyve üzerinde mantarı ve bakteriyel kökenli çürümeler arzu edilmez.
Meyvenin istenilen büyüklüğü almaması başlıca kalite hatalarındandır.
d) Biberin Standardizasyonu
Taze biber bütün, sağlam, temiz ve iyi gelişmiş olmalıdır. Yabancı koku ve tat, anormal dış nem bulunmamalı, don zararı ve güneş yanıklığı olmamalıdır.
e) Biberin Ambalaj Kapları
Fiyatla alakalıdır.