Bitki Gelişim Düzenleyici (BDG) : Bitki bünyesinde doğal olarak sentezlenmeyen, hormonların sentetik (kiyasal) olanlarına BDG denir. BDG' ler (5) beş gruba ayrılır
- Oksinler : Hücre bölünmesini ve çoğalmasını teşvik ederler. (Hücrenin uzamasını, şişmesini ve kök oluşumunu teşvik eder) Örneğin; İndol Esedik Asit (İAA), İndol Buritik Asit (İBA), Naftalen Asetik Asit (NAA), NOXA
- Stokininler : Bitkinin sap kısmının uzamasında ve kuvvetlenmesinde kullanılır. En çok buğdayda kullanılır. (BAP, Benzyl, Kinetin, Adenin)
- Gibberellinler : Boğum aralarını uzatarak büyümeyi teşvik ederler. Meristemin büyümesini de sağlarlar. En çok kullanılan (GA3) portakal, mandalina gibi turunçgillerde kullanılır.
- İnhibitörler : Dorminler
- Büyümeyi Durduranlar : (ABA) Absissik Asit, (MH) Maleik Hidrazid)
- Büyüme Geriletenler : (ccc) 2-clore etyl, Aneymdol, Daminozide
- Etilen : Örneğin Etophan patlıcanda daha çok kullanılır. Domateste de kullanılır. Etilen tam olarak büyüme engelleyici değildir, teşvik edici de değildir.
2-4D en iyi herbisittir. Dozu iyi ayarlanmalıdır ve dozu aşmadan kullanılmalıdır. Sakat doğumlara, ölümlere vs. neden olabilir. Bu yüzden belli bir dozun üstünde kullanımı yasaklanmıştır.
Sera Üretiminde Hormon Kullanımının Yaygın Olmasını Nedenleri Nelerdir?
Ülkemizde soğuk seracılığın yapılması ve soğuk seralarda çiçeklerin meyve bağlamaması nedeniyle dışarıdan hormon verilerek çiçekte sanki tozlanma ve döllenme olmuşçasına etlenmenin sağlanmasıdır.
Hormon uygulamalarında hormonun dozu ve verilme zamanı ile verilme şekli çok iyi bilinmelidir.
(İAA) İndol Asetik Asit bitkide doğal olarak sentezlendiği için hormon olarak kullanılır. (İBA) İndol Buritik Asit, (NAA) Naftelen Asedik Asit, NOXA ise BDG olarak kullanılan oksinlerdir.
2-4D'nin kullanılmasının yasaklanmasının ana sebebi içerisinde aşırı klor (cl) bulundurmasından dolayıdır.
4-CPA daha önceleri en çok tercih edilen BDG iken içindeki klordan dolayı yerini NOXA' ya bırakmıştır. Bunların kullanımında doz çok önemlidir.
Örneğin; NOXA' da toz 45-50 ppm'dir. 40 mg/lt'dir. Bu dozun üstüne çıkılmamalıdır.
(NAA) da genelde 30 ppm'dir.
4-CPA' da 10 ppm 'dir.
Hormon Uygulamasından İyi Sonuç Almak İçin Gereken Şartlar Nelerdir?
- Hormon dozu iyi (doğru) ayarlanmalıdır.
- Hormon uygulama zamanı doğru ayarlanmalıdır. (Salkımdaki çiçekler tam açınca sabah saat 08:00/10:00 arasında yapılmalı ve 8-10 günde bir tekrarlanmalıdır.
- Uygulama şekli iyi seçilmelidir. (En uygun yöntem püskürtme ile uygulanması şeklindedir)
- Uygun hormon seçimi yapılmalıdır. (Örnek : NOXA çilek için uygundur)
- Püskürtme Yöntemi : Püskürtme ile çiçek salkımına yapraklara hormon değmeyecek şekilde ve eşit miktarda ıslatacak biçimde her çiçek salkımına bir kez hormon püskürtülmesidir. Püskürtme salkıma 30 cm'lik mesafeden yapılmalıdır. En avantajlı yöntemdir. Uygulaması kolay ve hastalıkların taşınmasını engeller.
- Daldırma Yöntemi : Yaklaşık 500 cm³ lük ağzı geniş açık ve temiz kaplara konulan solüsyona salkımların birer kez bandırılıp çıkarılmasıdır. Daldırma süresi (3-5 saniye) uzun tutulmamalıdır.
- Lanolin Hamuru : Lanolin hormonla karıştırılarak hamur haline getirilir. Küçük bir top şeklinde yuvarlanarak dişicik tepesine konur. Özelliği hücre çeperinden hızlı bir giriş yapmasıdır.
- Enjeksiyon yöntemi : Çiçek salkımlarının bağlı olduğu bitki saplarına hormon enjekte edilerek verilir.
- Hormon solüsyonuna daldırılan salkımlardan hastalıklı olanlar hastalığı sağlam salkımlara bulaştırır.
- Daldırmada daha çok hormon kullanılmış olur.
- Salkımdaki çiçekler daldırma sırasında dökülebilir.
- Daldırma zamanını doğru ayarlayamazsa hormonun dozu fazla olabilir.
Çok fazla zaman ister.
Hormon Uygulamalarında Enjeksiyon Yönteminin Dezavantajları Nelerdir?
Etkisini diğerlerine göre geç gösterir.
Bu nedenle en önemli yöntem püskürtme yöntemidir. Her çekirdeksiz olan meyve hormonlu değildir. Bazıları çeşit özelliğinden dolayı (çekirdeksiz üzüm), bazıları da partenokarpik çeşit olduğu için çekirdeği olmaz. Sadece tohum taslağı olur.
Buğdayda daha çok stokininler, Üzüm de gibberallinler kullanılır.
Yüksek dozda hormon uygulaması sonucu elde edilen meyveler genellikle kof, köşeli, memeli ve yumuşaktır.
Kofluğun Nedenleri Nelerdir?
- Tozlaşma ve döllenme olayının devreden çıkmış olması nedeniyle çekirdek yokluğundan kaynaklanır.
- Sıcaklığın 10 °C'nin altına düşmesi,
- Kapalı günlerde düşük toprak sıcaklığına karşı yüksek hava sıcaklığı
- Aşırı azot gübrelemesi kofluğa neden olur.
- Düşük sıcaklık ve hormon kullanımı ayrıca meme oluşumuna neden olur.