- Fitopatoloji: Bitki hastalıkları bilimidir. Fitopatoloji bitkilerin hastalıklarını, hastalık sebeplerini, hastalıkların belirtilerini meydana geliş koşullarını, bunlardan korunma, çare ve yollarını araştırır.
- Bitki Koruma: Kültür bitkilerinde hastalık, zararlı ve yabancı otlar nedeni ile oluşacak ekonomik zararların önüne geçmek için alınan önlemlerin tümüne birden bitki koruma denir.
- Simptomoloji : Hastalık Belirtileri Bilimi
- Etioloji : Hastalık Sebepleri Bilimi
- Patoloji : Hastalık Bilimi
- Epidemiyoloji : Salgın Hastalıklar Bilimi
- Hijyen ve Terapi : Hastalıklardan Korunma ve Tedavi Bilimidir.
- Hayvancılıkta et, süt, yumurta gibi ürünlerin artırılması için ıslah edilmiş ırkların yetiştirilmesi gerekir. Diğer taraftan ıslah yoluyla bitkisel ürünlerin kalite ve kant itesini yükseltmek mümkün olabilmektedir.
- Hayvan yemlerinin kalitesini artırarak (düzelterek) verimin artırılması gerekmektedir.
- Sulu tarımın yapılması verimi artırmaktadır.
- Verimin arttırılması için uygun gübreleme, münavebe ve kaliteli tohum kullanmak gerekmektedir.
- Bitki yetiştirmede standartlara uygun, daha dayanıklı çeşitler yetiştirmek gerekmektedir.
- Bitki koruma tedbirlerinin alınması gerekir.
- İnsan ve hayvan hekimliğinde direkt tedavi (terapatik) yöntemleri ön planda uygulandığı halde, bitki hekimliğinde daha çok hastalık ve zararlı etmenlere karşı önleyici tedbirler (profilaktik) ön planda uygulanmaktadır.
- Diğer önemli bir fark ise insan ve hayvan hekimliğinde bireyler tek tek ele alınarak tedavi edildiği halde, bitki hekimliğinde mevcut bulunan tüm bitkiler ele alınarak hastalık ve zararlılardan korunmaya çalışılır.
- Hayvan ve insanlarda kapalı kan dolaşımının oluşu, hastalıkların yayılması ve yoğunluğu yönünden olumsuz etki yapmaktadır (Hastalık daha fazladır). Bitkilerde ise açık dolaşım sistemi olduğundan yoğunluk daha azdır ve tedavi imkanı son derece sınırlıdır.
- Kültür bitkilerinin anavatanlarının dışında başka yerlerde yetiştirilmeye zorlanması onları hastalık ve zararlılara karşı hassas hale getirmektedirler. Örneğin; Tütün ülkemizde mutlaka sera koşullarında fide elde edilmekte ve tarlaya aktarılmaktadır. Oysa tütünün anavatanında fide yetiştirmeye ihtiyacı yoktur.
- Kültür bitkilerinin ergonomik karakterlerini yükseltmek amacıyla yapılan ıslah çalışmaları bitkileri hastalık, zararlı ve uygun olmayan çevre koşullarına karşı hassas hale getirebilmektedir. Örneğin; Islah yoluyla sarı, sulu, büyük ve albenisi yüksek armut elde edilebilmekte, ancak çoğunlukla hastalık ve zararlılara karşı hassas hale gelebilmektedir.
Sağlıklı bitkilerin hayat olayları bir bütün içinde bulunur ve organizmayı ayakta tutarlar. Bunlar;
- Çimlenme
- Fotosentez
- Solunum
- Gelişme
- Farklılaşma
- Transpirasyon
- Çoğalma gibi fizyolojik olaylardır.
Fizyojen: Hastalığı meydana getiren cansız etmenlere fizyojen denir (Çevresel etmenler).
Konstitüsyon: Bitkilerde kalıtsal nitelikli, ortak fizyolojik yapıya konstitüsyon denir.
Hastalık: Normal sınırları içerisinde seyreden yaşam fonksiyonlarının ya da fizyolojik aktivitelerin bitkiye zarar verecek düzeyde ve sürede bozulmasıdır.
Bitkilerin Hastalanmasında Etken Olan Faktörler Nelerdir?
- Hastalık Etmenleri:
- Patojen Mikroorganizmalar
- Virüsler
- Bakteriler
- Funguslar
- Çiçekli Bitkiler
- Bitki Konstitüsyonu
- Hastalığa Yatkınlık
- Dayanıklılık
- Bağışıklık
- Çevre Faktörleri
- Biotik Çevre
- Antogonostik Mikro Organizmalar
- Rekabetçiler
- Hiperparazitler
- Antibiyotik Üretenler
- Abiotik Çevre
- Sıcaklık
- Nem ve Yağış
- Işık ve Oksijen
- Hh ve Besi Ortamı
Bitki Hastalıklarının Sınıflandırılması
- İlk enfeksiyon kaynağına göre
- Hastalık etmenlerine göre
- Zararlılık durumuna göre
- Yayılış hızına göre
- Hastalık semptomlarına göre
- Hastalıklı bitki organlarına göre
- Kültür bitkilerine göre sınıflandırılır.
Yayılma yolu atmosfer olan hastalıklardır. Burada hastalık etkeni hava hareketleri ile taşınır. Taşıma mesafesi binlerce km'yi bulabilir. Bu hastalıkların tarlada belirtileri homojen dağılış gösterir. Mücadelesi sadece bir tarlada değil çok geniş alanları içine alacak şekilde düzenlenmelidir. Örnek olarak bağlarda: külleme, hububatta: karapas, elmada: kara leke verilebilir. Bu grup hastalıklardan korunmak için kontakt ve sistemik ilaçlar kullanılmalıdır.
Bu gruba giren patojenler toprakta bulunmaktadır. Yayılma hızı diğerlerine göre daha yavaştır. Enfeksiyon mahalline üstten bakıldığında hastalık belirtilerinin görünümü hetorejen'dir. Hastalıklı bitkiler arazide lokal olarak görülürler. Örnek olarak fidelerde: çökelten hastalığı, solgunluk etmeni verilebilir. Mücadelesi bulaşık tarlada yapılır. Korunmak için toprak ve üretim materyallerinin özellikle tohumun ilaçlanması gerekir.
Hastalık etmenleri yıldan yıla üretim materyali ile taşınır. Patojen üretim materyaline bulaşık veya enfekte etmiş olarak bulunur. Tarlada görünümü homojendir. Bunları atmosferden geçen hastalıklardan ayırmak zordur. Tek farkı, üretim materyali ile geçen hastalıklarda sadece bulaşık tarlada olabildiği halde, atmosferden geçen hastalıklarda görüntü o yöredeki hemen hemen bütün tarlalarda görülür. Korunma tohumlarda bulunan hastalık etmenlerinin karakterlerine göre yapılır. Örnek olarak; buğday sürmesinden korunmak amacıyla tohum ilaçlaması uygulanır.