Gerbera Çiçeğinin Sistematiği
Anavatanı : Güney Afrika
Latincesi : Gerbera Jamosonii
Familyası : Compositea
Gerbera otsu bir bitkidir. İri papatya benzeri çiçekleri vardır. Pembe, turuncu, sarı, kırmızı renkleri vardır. Yalın katlı olabildiği gibi katmerli de olurlar. Çiçekleri, 3-12 cm uzun tüylü sapın ucundadır. Hollanda, Almanya ve Danimarka da artış gösterir. Ülkemizde Antalya da (1970'li yıllarda) 17 dekar, İzmir ve Yalova da 8-10 dekar üretimi yapılmaktadır. 40 farklı türü vardır. Barbeta papatyası ya da Alman papatyası olarak bilinir. Üretimi kolaydır fakat hastalık riski yüksektir. Çiçekleri ilk yılda 10-20 adet çiçek kesilir. 2 ve 3 yıllarda 40-60 adet çiçek kesilebilir. Verimin %75-80'i yaz aylarında alınır.(Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında) Kış aylarında ışıklandırma ve ısıtma ile verim artırılabilir. Sıcağı sever. Toprağın ısıtılması gerekir.
Gerbera Yetiştiriciliğinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
- Üzerinde Gerbera yetiştiriciliği yapılacak olan toprak yeteri kadar gevşek ve geçirgen olmalı, sert bir toprak tabakası bulunmamalıdır.
- Toprakta değişmeyen bir su düzeyi olmalı, taban suyu yüksek olmamalıdır.
- Toprakta yeterince besin maddesi bulunmalıdır.
- Yetiştirme yapılacak alanda toprak ısıtması sağlanmış olmalıdır.
- Yetiştirici Gerbera yetiştiriciliği konusunda yeterli bilgiye sahip olmalıdır.
Gerbera gevşek ve geçirgen toprakları sever. toprağın en az 40-50 cm derinliğe kadar işlenip gevşetilmesi gerekir. Geçirimsiz tabaka köklerin ilerlemesini engeller, su geçirgenliğini önler, kök çürümesine neden olur.
Gerbera Yetiştiriciliğinde Taban Suyu Düzeyi ve Toprak Sterilizasyonu
- Gerbera yetiştirilen toprakta taban suyu yüksek olursa kök çürüklüğü ve mantarı hastalıkların ortaya çıkmasına neden olur. Bu yüzden drenajın iyi yapılması gerekir.
- Gerbera yetiştiriciliği yapılacak toprağa çiftlik gübresi karıştırıldıktan sonra sterilizasyon yapılır.Sterilizasyon;
- Buharla (mangan artışına neden olur, bunun yıkanması gerekir, maliyeti yüksektir, derine işlemez)
- Metil Bromit (m²' ye 100 gram gelecek şekilde uygulanır. Toprakta brom artar bu yüzden uygulamadan sonra havalandırma ve su ile duyurarak yıkanır.
Toprak analiz edilir. Gerekli gübre verilir. Taban suyunun yüksek olması istenmez. Drenajın yapılması gerekir. Çiftlik gübresi sterilizasyondan önce verilerek mantarı hastalıklar önlenir.
10-30 mg Azot
40-60 mg Fosfor
60-100 mg Potasyum
Gerbera Yetiştiriciliğinde Toprak Isıtma
İyi (hızlı) gelişmesi ve verim alınması için toprağın ısıtılması gerekir.
Gerbera Yetiştiriciliğinde Toprak Isıtmanın Faydaları:
- Yüksek kış verimi ve ilkbahar veriminin erken başlaması
- Isıtma ile topraktaki nem fazlalığı önleneceğinden mantarı hastalıkların azalması
- Genç bitkinin çok çabuk köklenebilmesi ve hızlı gelişmeleri
- Kışın toprak sıcaklığı 18-20 °C olmalı ve bu sıcaklık toprağın 10-50 cm derinliğine kadar inebilmelidir.
- Toprak ısıtması ile verim erken alınır ve mantarı hastalıklar önlenir.
- Isıtma boruları 70-80 cm derine yerleştirilir
- Tavalar iki sıralı bitki için hazırlanmış ise iki sıranın arasına ısıtma boruları yerleştirilir. Borudan geçen su 40 °C olmalıdır. Toprak gevşek ve geçirgen olmalıdır.
Gerbera genellikle tüm yıl boyunca dikilir. Tek yıllık yetiştiricilikte dikim zamanı ürün alınacak zamana göre ayarlanır. İyi bir sonbahar ve kış verimi için uygun dikim zamanı hazirandır. En fazla ürün ilkbahar ve yazın isteniyorsa dikim ağustosta yapılır. Çok yıllık yetiştiricilikte ise uygun dikim zamanı şubat ayıdır. Yaz dikimlerinde gölgeleme önemlidir.
Gerbera Yetiştirme Ortamları
1- Basit Yer Yatakları
Kısa süreli kültür için uygundur. Kökler derine indiğinden derin bir sterilizasyon yapılmalıdır. Çok yıllık yetiştiricilikte uygun değildir. Köklerin derine inmesi sonucu soğuk ortamla karşılaştığından hastalıklara kolay yakalanır.
2- Tekneler (Beton, demir vs.)
Teknelerin alt ve yanları kapalı olduğundan toprak kolaylıkla sterilize edilebilir ve sera toprağından ayrı olduğu için hastalık bulaşması önlenir. Ancak teknedeki bitkilerden biri hastalanınca diğer bitkilere bulaşma tehlikesi yüksek olup hastalıklı bitkilerin izolesi zordur ve tüm bitkiler kurutulur. Bu yüzden tekneler tek yıllık yetiştiriciliğe uygundur.
3- Yüksek Yataklar
Yerden yüksek olması hastalık bulaşmasını engeller. Isıtma kolaydır. Eğer yataklara genç bitkilerle hastalık getirilmezse uzun süreli yetiştiricilik yapılabilir.
4- Plastik kovalar
Kovaların içine sterilize edilmiş toprak doldurulur. Böylelikle bitkinin diğer topraklarla olan ilişkisi kesilmiş olur. Bu nedenler bitkiler kolaylıkla hastalığa yakalanmazlar. Hastalık halinde sadece o saksı zarar görür ve kolaylıkla uzaklaştırılır. Genelde 22 cm yükseklik ve 24 cm çapında 12 litrelik plastik kovalar kullanılır. 12 litrelik kovalara 2, 10 litrelik kovalara 1 bitki dikilir. Bu kovalar çok yıllık yetiştiricilik için bile uygundur. İlk yatırım masrafı yüksektir. Uzun ömürlü verimli bitkiler yetiştirilir. Kovaların atına plastik serilir veya beton plakalar üzerine yerleştirilir.
5- Toprakta Yetiştiricilik
Gerbera yetiştiriciliğinde bitki ara ve üzeri 30x30 cm yada 30x35 cm olabilir. m²' ye 6-7 bitki olarak hesaplanır. Yatak araları ise 50-70 cm bırakılır. 2 veya 4 sıralı dikilir.
Dikim: Sonbahar kış ürünü için haziranda dikim yapılırken, ilkbahar yaz ürünü için ağustosta dikim yapılır.
Gerbera Yetiştiriciliğinde Sera İklim Koşulları
En uygun ortam iyi ışık alan ve iyi havalanabilen seralardır. Toprak sıcaklığı hava sıcaklığından önemlidir. Ilık topraklardan hoşlanır. Toprak sıcaklığı yazın 20-25 °C, kışın ise 18-20 °C olmalıdır. Hava sıcaklığı kış aylarında gece 11-13 °C hatta 8 °C'ye kadar düşürülebilir. Gündüz sera sıcaklığı geceden 2 °C fazla olabilir. Optimal sıcaklık 14-17 °C'dir. Haziran sonu temmuz başı dikimlerinde gölgeleme ve sisleme yapılmalıdır.
Gerbera Bitkisinin Gübreleme İstekleri
Gerbera düzenli bir gübreleme ister. Gelişme devresinde azotlu, sonbaharda ise potasyumlu gübreler verilir. Demir ve mangan eksikliğine duyarlıdır. İlkbahar ve yaz aylarında m²' ye 45 gram gelecek şekilde 15-15-15 lik kompoze gübre verilir. Her 14 günde bir tekrarlanır. Eylülden sonra bu miktar biraz düşürülür. İlkbahar ve sonbaharda m²' ye 50 gram süper fosfat uygulanır. Gübreden sonra sulama yapılmalıdır. Dikimi yüzlek yapılır. Otsu kısım toprak üzerinde kalmalıdır. İlk dikildiğinde sisleme yapılır. Yüzlek dikim mantarı hastalıklara karşı koruma sağlar.
Gerbera Bitkisinin Sulama İstekleri
Drenajın yapılması gerekmektedir. Toprak sürekli nemli fakat fazla ıslak olmamalıdır. Kışın az sulama, yazın düzenli sulama yapılmalıdır. Taban suyu yüksek olmamalıdır. Sulama yöntemleri ise püskürtme sulama, bitkinin üzerine gelecek şekilde yağmurlama sulama, damlama sulama toprağın 12 cm'lik kısmı ıslanacak şekilde ve sabah saatlerinde sulama yapılır.
Gerbera Üretim Yöntemleri
1- Generatif Yolla Gerbera Üretimi
1 gramda 200-400 adet tohum bulunur. Tohumlar 3 ay sonra çimlenme gücünü yitirirler. Tohumla üretim tercih edilmez. Kendi kendilerine döllenmeleri güçtür. Bu yüzden döllenmeye yardımcı olmalıyız. Döllenme için çiçek tozları el yada fırça yardımıyla serpiştirilir. Daha sonra çiçek tohumların uçmaması için bir tülbentle bağlanır. Döllenmeden 3-4 hafta sonra tohumlar toplanır ve hemen ekime geçilebilir.
Tohum ekimi için 30x40x10 cm ölçülerinde tohum çimlenme kasaları kullanılır. Her bir kaba 250 tohum gelecek şekilde ekim yapılır. Bitkiler çimlendikten hemen sonra şaşırtılmayacaksa biraz daha seyrek ekilmelidir.
Tohumlar 18-20 °C de 10 günde çimlenir fakat tohumlar 16 saat 20 °C de ve daha sonra 8 saat 30 °C sıcaklık altında tutulursa çimlenme daha çabuk olur. Tohumla istenilen bitkiyi elde etmek mümkün değildir. Bol ışık ve 24-25 °C sıcaklıkta 3-4 günde çimlenebilmektedir.
2- Vejetatif Yolla Gerbera Üretimi
a) Ayırma Yöntemi
1-2 Yıllık anaçlarda ana bitkinin yanından çıkan yavru bitkilerin (yandan çıkan sürgünler) ayrılmasıdır. Bir bitkiden 10-15 yavru alınabilir. Ana bitkiden ayrılan yavruların yaprak ve kökleri biraz kesilerek kısaltılır ve 11 cm 'lik saksılara dikilir.
b) Klon ile Üretim
Bitkinin her hangi bir parçasından yeni bir bitki üretimidir. Bitkinin yapraklarını budadık sadece küçük yaprakları kaldı. Bunlar yeniden gelişmeye bırakıldı. 14 gün sonra filizlenir. Filizlenmeden 10 gün sonra sertleşmeye başlar. (%80-90 nem, 24 °C sıcaklıkta) Filizler yeterince sertleşince yeni bitkiler anaç bitkiden ayrılır. Sertleşmeye başlayınca sıcaklık 18-20 °C ye düşürülür. Filizlenme amacıyla kullandığımız ana bitkiden 3 defa filiz alabiliriz.
c) Klon Uçlarıyla Üretim
Klon uçlarıyla yapılan üretimde 1 yılda 1 milyon bitki elde edilir. Anaç bitki tek tek filizlerine ayrılır, filizlerin üstü temizlenir. Her birinden 0,5-1 cm büyüklüğünde filiz uçları kesilir. Sterilizasyon yapılır. Her biri yeniden 2-3 mm parçalara ayrılarak tekrar dezenfekte edilir ve besin eriyiği bulunan tüplere alınırlar. Hormon olarak Oksin (I.A.A.) ve Stokinin (Kinetin) kullanılır. Ortam sıcaklığı 27 °C ve günde 16 saat 1000 lüx ışıklandırma 4 hafta sonunda köklenmemiş bitkiler oluşur. Bu köklenmemiş bitkiler yeniden parçalanır ve tüplere alınır. Bu defa oksin miktarı çok kinetin içermeyen hormon kullanılır. Burda bitkiler 27 °C sıcaklık 10000 lüx ışık şiddetinde 14 gün sonra köklü bitkiler haline gelirler. Alıştırma ortamına alınırlar. Daha sonra seraya dikilirler.
Gerbera da Yaprak Seyreltme Nasıl Yapılır?
Gelişmenin hızlı olduğu devrelerde bitkinin yanlarında ve orta kısmında fazla ve yaşlı yaprakları varsa temizlenir. Yaprak seyreltme elle yapılmalıdır. Bıçakla yapıldığında hastalık taşınabilir.
Gerbera Nasıl Hasat Edilir?
Çiçeklerde en az 2-3 sıra erkek organ açılmış ise olgunluğa gelmiştir. Çiçekler çiçek sapının bitkiye bağlandığı yerden kopartılarak toplanır. Hiç bir zaman bıçakla kesilmez, kırılmaz.
Çiçekler rengine, çiçek sapı uzunluğuna, çiçek büyüklüğüne göre ayrılarak düzenlenir. Çiçek büyüklüğüne göre 15-20 çiçek karton kutulara yerleştirilir. Daha sonra çiçek saplarının 6 cm'lik kısmı suda kalacak şekilde su çektirilir.
Kalite Ölçümleri
- kalite sap uzunluğu 50 cm, düz ve kuvvetli sap, çiçek çapı 12 cm
- kalite sap uzunluğu 35 cm'den daha uzun
- kalite sap uzunluğu 20 cm'den daha uzun
Hastalıklar
- En büyük hastalık solgunluktur
- Fusarium
- Verticillium
- Oxyspoium
- Botriytis Cinerea
- Sclerotinia
Zararlılar
- Beyaz sinek
- Kırmızı örümcek
- Toprağın sterilize edilmesi
- Temiz bitki kullanılması
- Düzenli sulama
- Uygun ışık
- Uygun sıcaklık
- Düzenli havalandırma
- Fazla sıcaklık değişimine izin verilmemeli
- Geçirgen toprak her sulamadan sonra havalandırılmalıdır.