- Kamçı: Bakteri kamçı sayesinde hareketlilik kazanır. Kamçı olmazsa bakteriler vektörlerle taşınırlar. Bu vektörlerin başında su ve nem gelir. Kamçının hücrede bulunma yeri türlerine göre değişir. Sayıları da değişir. Bazı bakterilerde hiç kamçı yoktur. Bu bakteriler vektörlerle taşınırlar. Kamçı arttıkça bakteri yayılma hızı artar.
- Kapsül: Jelimsi bir tabakadır. Hücrenin korunmasında görevlidir. Bakteri hücresini dış etkenlerden korur. Susuz kaldığında kurur.
- Hücre Duvarı: Hücre içerisindeki sıvıyı (protoplazma) muhafaza eder. İnce ve sert bir zardır. Üzerinde ince porlar (delik) vardır. Bu porlar dışarıdan besin maddeleri ve sıvıyı içeriye alırlar. Dışarıya verilmesi gerekenleri de dışarıya verirler. Yarı geçirgen bir zardan oluşurlar.
- Protoplazma: Hücre içerisindeki sıvıdır. Protoplazma içinde çekirdek dağılmış bir vaziyettedir. Bu çekirdek içinde üreme (çoğalma) yi sağlayan nükleik asit ve DNA vardır. Protoplazma üç (3) e ayrılır.
- Sitoplazma memranı: Sitoplazmayı çevreleyen geçici bir zar olup sitoplazmanın dağılmasını engeller. Geçici bir zardır.
- Sitoplazma (ribozomlar, mesosom, tanecik) : Hücre içerisindeki sıvı yapıya verilen isimdir. İçerisinde ribozomlar, mesosom, tanecik bulunur.
- Çekirdek (nukleus): Genetik olayları, üremeyi sağlayan tek sarmal, DNA içerir.
Bakterilerin Genel Özellikleri Nelerdir?
- Tek hücreli organizmalardır, klorofil içermezler.
- Hakiki çekirdeği yoktur, çekirdek zarı olmadığı için nükleik asit sitoplazma içinde dağınık haldedir.
- Bitki hücresine benzer fakat plastitleri ve mitokontrileri yoktur.
- Bitki bakterileri spor oluşturmazlar, sporu funguslar oluşturur.
- Bakteriler basit ve bileşik şekildedir.
- Bitkide hastalık yapan bakterilerin tamamı heterotrof ' tur.
- Kendi ihtiyaç duydukları materyali etraftan alamazlar.
- Bakteri hücresi yuvarlak, çubuk şeklinde, spiral şeklinde ve virgül şeklindedirler.
- Bakterilerin çoğu nötr ve alkali (bazik) ortamları tercih ederler. (Funguslar asidik ortamda yayılırlar)
- Bakteriler küçük olup, boyutları (0,1-1,5) milimikron arasında değişir.
- Her türün sıcaklık isteği farklı olmakla birlikte genellikle 1-65 °C arasında değişir. Bitkinin ortam sıcaklık derecesi 25-30 °C' dir.
- Hareketli (kamçı) olan bakteriler bitki içerisinde yaralar ve doğal deliklerden (Stoma, lentisel) girerler,
- Hareketsiz (kamçısız) olan bakteriler ise sadece yaralardan girebilirler,
- Bakterilerin girebileceği yaralar, don çatlakları, böcek zararları, rüzgar, dolu, mekanik sürtünme vs. ile oluşmaktadır,
- Bitki dokusu içine giren bakteri uygun koşul bulunca çoğalır ve çıkardığı enzimlerle beslenmeye başlar.
- Bakterilerin çıkardıkları pektanize enzimi ile hücre içerisindeki orta lameli parçalar ve hücre sitoplazmasının hücreler arası boşluğa akmasına neden olur ve akan sitoplazma beslenir. Salgılanan toksinler hücrenin ölümünü hızlandırır. Bunun sonucunda yaş çürüklük görülür. Bakterilerin beslenmesi ve gelişmesi sıcaklık, ortamın Ph'sı ve (O2) oksijen' e bağlıdır.
- Sıcaklık: Bakteriler bulunduğu ortamın sıcaklığına adapte olmuşlardır. Örneğin insanlarda hastalık yapan bakterilerin gelişme sıcaklığı 37 °C iken bitkilerde 20-25 °C'dir.
- Ortamın Ph'sı : Bakteriler yaşamları için bazik ortamları tercih ederler. Bu nedenle hücre içine girmezler.
- Ortamın Oksijeni (O2): Oksijen bakterilerin gelişmesi üzerine etkilidir. Havasız (oksijen) koşullarda gelişen bakterilere Anaerobik, oksijenli ortamda gelişen bakterilere Aerobik, her iki ortamda gelişen bakterilere ise Fukultatif Anaerob bakteri denir.
Bakterilerin çoğalması a seksüel yolla hücrenin basit olarak dikine ikiye bölünmesi ile olmaktadır. Bakterilerde seksüel çoğalma yoktur. Çoğalma hızı besi ortamı ve çevre koşullarına bağlı olarak değişir.
Bakterilerin Bitkilerde Oluşturduğu Semptomlar Nelerdir?
- Solgunluk: Bitkinin turgor basıncının düşmesi ve su kaybetmesi solgunluğa neden olur. Bakteriler iletim dokusu içinde kitle halinde çoğalır ve basıncı düşürürler. Örnek: Domateste bakteriyel solgunluk.
- Yapraklarda Lekeler: Yaprakların üzerinde ölü hücrelerin leke oluşturmasıdır. Çeşitli renk ve şekillerde lekelere neden olurlar. Örnek: Tütünde vahşi ateş.
- Çürüklük: Bakteriler yaş çürüklüğe neden olurlar. Örnek: Patates yaş çürüklüğü.
- Şekil Bozukluğu: Bitkide tümör, şişkinlik vs. şeklinde olur. Örnek: Kök kanseri.
- Bakteriyel Akıntılar: Bakterilerin bir çoğu akıntılara neden olurlar. Örnek: Meyve ağaçlarında ateş yanıklığı.
- Vektörlerle (Hayvan ve insanlarla)
- Toprak ve bitki atıklarıyla
- Toprak işleme aletleriyle
- Rüzgarla
- Her türlü su hareketi (sulama, yağmur suyu vs.) ile taşınırlar.
- Tohum ve çoğalma organları ile
- Bitki atıkları ile
- Bakteri ihtiva eden gallerle taşınırlar.
- Nadas: Toprağın dinlendirilmesidir.
- Münavebe: Ekilecek tohumun iki üç yılda bir değiştirilmesidir. Yani değişik ekim nöbetidir.
- Ekim Nöbeti: Her yıl toprağa farklı bitkinin ekilmesidir.
- Antagonisttik Etki: Bir kimyasal maddenin toprakta fazla bulunması ve diğer besin maddesinin toprakta fazla bulunduğu halde diğer besin maddesinin alımının engellemesidir.
- Bakırlı Preperat: İçerisinde bakır bulunan ilaçlara denir. (Bordo bulamacı, bakır oksiklorür, bakır oksit)
Fitopatojen Bakterilerle Mücadele Yolları:
- Koruyucu Tedbirler:
- Sağlam tohum ve sağlam vejetatif organ kullanmak,
- Dayanıklı çeşit kullanmak,
- Bitkilerde yara açmamaya dikkat etmek,
- Bitki artıklarını ortadan kaldırmak,
- Münavebeye bakterilerin konukçusu olmayan bitkileri almak.
- Fiziksel Tedbirler: Termik veya mekanik yolla yapılmaktadır. Bulaşık yumrular sıcak suya batırılarak dezenfekte edilir. Ayrıca bulaşık yumrular sağlamlardan ayrılarak mekanik mücadele yapılır.
- Biyolojik Mücadele: Yeşil gübreleme yapılarak toprakta bakterilere karşı antagonisttik (karşı) etki temin edilir.
- Kimyasal Mücadele: Bakteri öldürücü etkiye sahip kimyasallar toprak üstü organlara püskürtülerek yada çoğalma organları ilaçlı suya batırılarak kimyasal mücadele yapılır. Bakterisit etkiye sahip kimyasallar;
- Bakırlı ilaçlar
- Dithio karbamatlı bileşikler
- Nitro bileşikler
- Bazı antibiotikler
- Bakterisit etkiye sahip bazı sistemik preparatlar.