Paraziter Hastalık Etmenleri

     
  • Parazit: Canlı doku üzerinde veya içerisinde kısmen veya tamamen yaşamını sürdüren, ondan beslenen organizmalara parazit denir.
  • Monofag: Bir türe arız olan ve o türe özelleşmiş bulunan patojenlere monofag denir.
  • Polifag: Birden fazla bitki türüne arız olanlara ise polifag denir.
  • Appressorium: Fungus sporunun bitki dokusu üzerinde çimlenmesi ile oluşan hıf, bitki dokusu üzerinde şişerek yüzeye yapışır. Köpük şeklindeki bu şişkinliğe apresorium denir.
  • Lokal: Belirli bir bölgedeki enfeksiyondur.
  • Sistemik: Bitkinin tamamını saran enfeksiyondur.
Patojenleri Bitki Dokusuna Girişi ve Beslenmesi
    1. Fungusların Girişi
      1. Epidermisten
      2. Doğal deliklerden
      3. Yaralardan
    2. Bakterilerin Girişi
      1. Doğal Deliklerden
      2. Yaralardan
    3. Virüslerin Girişi
      1. Yaralardan (Pasif)
      2. Parazit Çiçekli Bitkilerle
      3. Böceklerle (Zararlılarla)
    4. Fungusların Beslenirken Salgıladıkları Maddeler
      1. Toksinler
      2. Enzimler
      3. Polisakkaritler
      4. Büyüme Regülatörleri
      5. Antibiyotikler

Paraziter Hastalıkların Seyri
  1. İnokulasyon : patojen veya çoğalma organlarının bitki ile doğrudan temasa geçmesi yani hasta bitkiden sağlam bitkiye bulaşmasıdır. Hastalık amili patojen konukçu bitkiye doğrudan taşınabildiği gibi su, rüzgar, hayvan, insan vs. ile dolaylı taşınabilir. Hastalığı konukçu bitkide başlatan hastalık amili miktarına inokulum denir.
  2. Penetrasyon: Patojenin konukçu bitki dokusu içerisine girmesidir. Patojenler bitki dokusu içerisine genellikle üç yolla girerler.
    1. Doğrudan doğruya kütikula veya hücre duvarını delerek,
    2. Doğal deliklerden (stoma, lentisel, hidatot)'den,
    3. Yaralardan olabilmektedir.
  3. Enfeksiyon: Patojenin hassas bitki hücreleri veya dokusu ile doğrudan temasa gelerek, konukçudan gıda maddeleri sağlamaya başlaması olayıdır. Patojenlerin bitki dokusu içerisindeki salgıladıkları salgılar ve bunlara bağlı olarak oluşturdukları simptomları şöyle sıralayabiliriz.
    1. Toksinler: Patojenler tarafından salgılanan toksinlere patotoksin denir. Bunun sonucunda bitki dokusunda yer yer sararmalar görülür.
    2. Büyüme Regülatörleri: Patojenlerin bir kısmı beslendiği ortama hormon ve hormon benzeri maddeler salgılarlar. Bunun sonucunda da hücre ve dokularda hücre büyüme ve çoğalması ortaya çıkar ve bu bölgede ur şeklinde modifikasyonlar oluşur.
    3. Enzimler: Patojenlerin salgıladığı bazı enzimler hücre duvarını, kütikula vs. parçalar ve sonuçta hücre öz suyunun hücreler arası boşluğa akmasına yani bitkilerde yaş çürüklüğe neden olurlar.
    4. Antibiyotikler: Patojenlerin salgıladığı antibiyotikler toksinler gibi etki etmektedir.
    5. Polisakkaritler: Patojenler molekül ağırlığı fazla palisakkaritler salgılar ve bu polisakkaritler iletim demetlerini tıkayarak bitkilerin solmasına neden olurlar.
  4. İnkubasyon Süresi: Enfeksiyonun başlaması ile gözle görülebilir simptomların ortaya çıkışı arasında geçen süreye inkubasyon süresi denir.
  5. Patojenlerin Çoğalması (Sporulasyon):
    1. Funguslar : Eşeyli ve Eşeysiz ürerler
    2. Bakteriler : Eşeysiz ürerler
    3. Virüsler : Replikasyon (bölünme) ve Diplikasyon (kopyasını oluşturma) şeklinde ürerler.
  6. Patojenlerin Yayılması: Fazla miktarda çoğalan patojen bitki dokusu içinde yayılır ve bilahare çoğalma organları çoğunlukla doğal deliklerden dışarı çıkarak çevreye bulaşırlar. Bulunduğu yerde kalan patojenler lokal enfeksiyonları, bitkilerin diğer organlarına yayılanlar ise sistemik enfeksiyonları meydana getirirler. Çok az patojen kendi kendine hareket etme yeteneğine sahiptirler. Patojenlerin çevreye yayılabilmeleri için aktif taşıyıcılara ihtiyaç vardır. Bu taşıyıcılar hava akımları, su, böcekler, hayvanlar ve insanlar olabilir.
  7. Patojenlerin Kışlaması: Bitki dokuları içinde patojen etmenler bir sonraki mevsimde hava sıcaklığının artması ile aktif hale geçer. Çok yıllık bitkilerde bitki dokuları bunları sağlarken, tek yıllık bitkilerde ise ya toprakta ya bitki atıklarında ya da meyvelerle taşınırlar.